ในพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานจะมีผู้ที่ดำรงตำแหน่งธรรมบาล (धर्मपाल) อันมีหน้าที่เพื่อปกป้องพิทักษ์พระธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เรียกว่า "อัษฎาเสน" (अष्टसेना) หรือที่เราคุ้นหูกันในชื่อ "เทียนหลงปาปู้" (天龍八部) ของจีน
เหล่าธรรมบาลในพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานทั้ง 8 นั้น มีดังนี้
1.เทพ (देव | 天眾)
2.นาค (नाग | 龍眾)
3.ยักษ์ (यक्ष | 夜叉)
4.คนธรรพ์ (गन्धर्व | 乾達婆)
5.อสูร (असुर | 阿修羅)
6.ครุฑ (गरुड़ | 迦樓羅)
7.กินนร (किंनर | 緊那羅)
8.มโหราค (महोरग | 摩睺羅伽)
ในข้อที่สองอย่างนาคนั้น ชาวจีนจะเรียก "นาค" (नाग) เป็นคำว่า "หลง" (龍) แทน เพราะนาคกับหลงก็คือสิ่งเดียวกัน
YT: มังกรมีจริงมั้ย? หลวงตาม้า
GG 泰國龍 (หลงไทย)
ภาพนาคขึ้นเต็มเลย
ตำนานของชนชาติไทยเรา ในพงศาวดารอยุธยาฉบับวันวลิต (Van Vliet's Siam) ซึ่งบันทึกและเรียบเรียงขึ้นโดย "เยเรเมียส ฟาน ฟลีต" (Jeremias van Vliet) ชาวฮอลันดาที่เข้ามาในอาณาจักรอยุธยาสมัยพระเจ้าปราสาททอง เมื่อก่อน พ.ศ. 2200 ก็ได้พูดถึงตำนานเรื่องพระเจ้าอู่ทองปราบนาค (Dragon) แล้วสถาปนากรุงศรีอยุธยาเอาไว้ด้วยเช่นกัน
ดังมีเรื่องราวในบันทึกว่า ขณะที่พระเจ้าอู่ทองทรงทราบว่าเกาะที่จะเป็นที่ตั้งเมืองอยุธยาเป็นสถานที่สวยงาม แต่ไม่มีผู้พำนักอาศัย ไม่มีผู้ตั้งเมืองขึ้น พระองค์ทรงพบกับพระฤๅษีตนหนึ่ง แล้วพระฤๅษีตนนั้นได้กราบทูลพระองค์ว่า ก่อนหน้านี้มีเมืองที่ชื่ออยุธยาตั้งอยู่ แต่ไม่ได้บอกสาเหตุของการเสื่อมโทรม และทักว่าจะไม่มีใครสร้างเมืองบนเกาะนี้ได้อีก เหตุผลก็คือมีสถานที่แห่งหนึ่งชื่อ WHOO TELENKENGH (สันนิษฐานว่า คือ วัดตะแลงแกง) ปัจจุบันตั้งอยู่ใจกลางเมือง มีบ่อซึ่งเป็นที่อยู่อาศัยของ DRAGON ดุร้ายตัวหนึ่ง ซึ่งชาวสยามเรียกว่า "นาคราช" (NACK RHAJI) เมื่อไรก็ตามที่นาคตัวนี้ถูกรบกวนก็จะพ่นน้ำลายพิษออกมา ซึ่งทำให้ผู้คนที่อาศัยอยู่รอบๆ บริเวณนั้นเกิดโรคระบาดและเสียชีวิตลงนั่นเอง
นาคพวกนี้เป็น "นามกาย" ไม่ใช่ "รูปกาย" แบบกายเนื้อเหมือนมนุษย์หรือสัตว์เดรัจฉานอย่างที่พวกเราเห็นกันเป็นปกติด้วย "ตาเนื้อ" ในชีวิตประจำวัน
ซึ่งการที่มนุษย์เราจะเห็นพวกนามกายที่อาศัยอยู่ในอีกมิติ ภพซ้อนภพหรือโลกทิพย์ได้นั้น เราต้องฝึกสมาธิให้จักษุ (ดวงตา) ของเราพัฒนาจนเป็นทิพยจักษุ (ตาทิพย์) แล้วเท่านั้น
ด้วยเหตุนี้ จงอย่าพยายามตามหาซากฟอสซิลของนาค เพราะมันเสียเวลาเปล่าๆ ต่อให้งมน้ำในแม่น้ำโขงแบบเป็นจริงเป็นจัง ก็ไม่มีวันได้เจอได้เห็นนาค ถ้าจะเจอจะเห็นก็คงเป็นปลาไหลน้ำจืดแทน เพราะสัตว์เทพอันน่าอัศจรรย์เหล่านี้พวกเขาอยู่กันคนละมิติกับพวกเรา
และนาคก็ไม่ได้มีอยู่แค่ในแม่น้ำโขงของประเทศไทยเท่านั้น แต่มีอยู่ทั่วทุกภูมิภาคของไทย ตั้งแต่ภาคเหนือ ภาคอีสาน ภาคกลาง ลากยาวไปจนถึงภาคใต้ อธิบายแบบรวบรัดง่ายๆ คือ นาคมีอยู่ทั่วโลก ไม่ได้มีแค่ที่ประเทศไทยประเทศเดียว เพียงแต่ว่าศิลปะตามแต่ละท้องที่แต่ละประเทศจะจินตนาการถึงความสง่างามและถ่ายทอดรูปลักษณ์ของนาคออกมาในรูปแบบใดก็เท่านั้น ด้วยเหตุนี้ศิลปะจำพวกเทพงูใหญ่ในตำนานทั่วทั้งโลกจึงถ่ายทอดรูปลักษณ์ออกมาได้ไม่เหมือนกัน หากแต่สิ่งที่ยังมีเหมือนกันคือพื้นฐานของความเป็น Serpent นั่นเอง
นันโทปนันท์นาคราช
難陀婆難陀龍王
พระนาคปรก
七龍佛小金身
เรื่องราวเกี่ยวกับนาค [龍-龙]
ตามคติพุทธพากย์จีน [中文]